Konsekwencje odmowy zwolnienia od kosztów sądowych w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Aleksandra Rutkowska Wysokość kosztów musi uwzględniać okoliczności sprawy i możliwości finansowe skarżącego.

Koszty sądowe w sprawach cywilnych są przedmiotem stosunkowo licznego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (dalej ETPCz lub Trybunał) w kontekście regulacji zawartej w art. 6 ust. 1 europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie 4 listopada 1950 r. (DzU z 1993 r. nr 61, poz. 284 ze zm.; dalej konwencja).

W sprawach polskich wypracował ugruntowaną linię orzeczniczą, która dość krytycznie oceniała brak zwolnienia strony choćby w części od kosztów sądowych, co niestety bywa tożsame z pozbawieniem strony prawa do sądu.

Każdej opłacie trzeba się przyjrzeć

Chcę przedstawić ogólną specyfikę podejścia Trybunału do orzecznictwa krajowego o obowiązku ponoszenia przez strony postępowania kosztów sądowych w sprawach cywilnych.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, co zwykle w swym orzecznictwie przypomina Trybunał, że prawo do sądu nie jest prawem absolutnym. Podlega bowiem ograniczeniom, choćby samego państwa, któremu przysługuje pewien margines uznania, podlegającego jednak kontroli Trybunału, czy zostały zachowane wymagania określone w art. 6 ust. 1 konwencji (np. wyrok ETPCz z 21 lutego 1975 r. w sprawie Golder przeciwko Wielkiej Brytanii, skarga nr 4451/70).

Granice dostępu do sądu służące realizacji legitymowanego celu, zgodnie z zasadą proporcjonalności (wyrok ETPCz Ashingdane...